WIOTKA, LUŹNA SKÓRA

Wiotka i luźna skóra jest wynikiem zaburzenia syntezy, stabilizacji lub degradacji elastyny i kolagenu. Charakteryzuje się nadmierną wiotkością, małą elastycznością, szczególnie w miejscach ubogich w tkankę podskórną takich jak powieka, płatek ucha, twarz, szyja.

Pierwsze oznaki starzenia skóry zaczynają pojawiać się od około 25 roku życia. Zmiany dotyczą wszystkich warstw skóry.

Starzenie może przebiegać w sposób chronologiczny lub przedwczesny.

W procesie przedwczesnego starzenia się skóry zmiany dotyczą najbardziej tkanki łącznej. Zmniejsza się ilość kolagenu i elastyny, wskutek nieprawidłowej aktywności fibroblastów – komórek odpowiedzialnych za ich tworzenie. Kolagen ulega zwyrodnieniu. Dochodzi do nagromadzenia się substancji podobnej do elastyny, lecz bez jej właściwości elastycznych.

Główne elementy morfologiczne wchodzące w skład skóry właściwej to komórki tkanki łącznej (fibroblasty) i powstające w nich włókna. Inne struktury komórkowe występujące w tym obszarze to makrofagi, komórki tuczne i limfocyty. Liczba limfocytów w normalnych warunkach jest niewielka, stanowią one podstawę układu. Skóra właściwa pełni przede wszystkim funkcje podporowe – jest ważnym elementem stanowiącym o wytrzymałości mechanicznej skóry i decyduje o jej własnościach elastycznych i sprężystych. Elastyczność i sprężystość zapewniają skórze właściwej wytwarzane w fibroblastach białka fibrylarne – kolagen i elastyna.

Włókna kolagenu odpowiedzialne są za zwartość, jędrność skóry oraz za proces gojenia ran, natomiast włókna elastyny gwarantują skórze jej elastyczność i sprężystość.

W trakcie procesu starzenia włókna ulegają osłabieniu i maleje ich gęstość ułożenia w skórze.

Skóra staje się atroficzna, cieńsza, następuje regres tkanki tłuszczowej, zanik przydatków skóry, zlokalizowanych w całości lub częściowo na terenie skóry właściwej ( np. paznokcie, korzenie włosów ), gruczoły skórne, a także receptory czucia. Powstają głębokie zmarszczki i fałdy.

W skórze możemy wyróżnić trzy typy włókien:

• kolagenowe
• elastynowe
• retikulinowe

Kolagen jest proteiną włókna pozakomórkowego, która występuje we wszystkich organach, tkankach organizmu i odgrywa znaczną rolę w organach podporowych, takich jak skóra, kości, ścięgna i chrząstki.

To najczęściej występująca proteina w naszym organizmie, która stanowi około 30% wszystkich protein, bądź 7% wagi ciała.

Jego główną rolą jest zapewnienie organizmowi podstawy bądź matrycy podporowej na której opierają się organy i tkanki.

Włókna kolagenowe w skórze:

• są podstawową masą skóry właściwej, stanowią (głównie typy I, III i IV) do 75% suchej masy skóry właściwej i zajmują około 30% jej objętości,
• zbudowane z białka zwanego kolagenem,
• obecne są w warstwie siateczkowej i nieco mniej brodawkowej skóry właściwej,
• mają kształt falisty,
• są długie, grube,
• są elastyczne, rozciągliwe, odporne na urazy mechaniczne,
• mają ograniczoną możliwość rozciągania,
• połączone są w pęczki,
• stanowią rusztowanie dla skóry właściwej,
• są odpowiedzialne za jędrność, elastyczność, integralność struktury i nawilżenie skóry.

Wyróżniamy około 14 typów kolagenu w organizmie z czego 2 typy kolagenu: I i III mają istotne znaczenie dla skóry znaczenie dla skóry

Kolagen typu III:

• buduje głównie włókna kolagenowe u dzieci i osób młodych,
• u osób dorosłych jest go poniżej 18%,
• synteza kolagenu ustępuje w wieku 30 lat, a potem zanika ze struktury dermicznej (w wieku 40, 50 lat),
• jest delikatny,
• nadaje skórze elastyczność, jędrność,
• jest zdolny do pochłaniania wody,
• odpowiada za nawilżenie skóry,
• wraz z wiekiem kolagen III zastępowany jest kolagenem I.

Kolagen typu I:

• przeważa u osób dorosłych,
• stanowi ok. 80% u osób dorosłych,
• nie ma właściwości pochłaniania wody,
• tworzy masę grubych włókien, odgrywając funkcje podporowe.

Włókna elastynowe- sprężyste:

• stanowią zaledwie 2 do 4% suchej masy skóry właściwej i zaledwie 1% jej objętości,
• zbudowane z białka zwanego elastyną,
• są mniej liczne niż kolagenowe,
• są cienkie, krótkie, delikatniejsze,
• oplatają włókna kolagenowe,
• po rozciągnięciu mają zdolność powrotu do kształtu wyjściowego,
• określają sprężystość i elastyczność naszej skóry,
• absorbują wodę i zatrzymują ją w tkankach,
• elastyna jest rozkładana przez enzymy proteolityczne (elastazy).

Włókna retikulinowe-srebrochłonne:

• są bardzo cienkie, delikatne,
• występują w miejscach gdzie tkanka łączna graniczy z innymi tkankami np. oplatają naczynia krwionośne, włosy,
• ich ilość zwiększa się w procesach zapalnych.

W skórze nie eksponowanej na słońce około 40 r. ż. spada ekspresja genu kolagenu typu I i szczególnie kolagenu III, zmniejsza się gęstość włókien kolagenowych.

Kolagen zanika 1% na rok.

Obserwuje się zmianę proporcji pomiędzy zawartością włókien typu III i I (z wiekiem maleje). Kolagen typu III jest białkiem o bardzo dobrych właściwościach sprężystych, porównywalnych do elastyny. Jego duża zawartość w młodej skórze wiąże się z wysoką elastycznością tkanek. Zmniejszenie zawartości kolagenu typu III w starzejącej się skórze powoduje utratę jej prawidłowego napięcia i tworzenie głębokich zmarszczek

Ekspresja genu elastyny pozostaje stała aż do 6 dekady życia, po czym znacznie się zmniejsza. Spada też ekspresja genów proteoglikanów czyli składników macierzy zewnątrzkomórkowej.

W skórze narażonej na działanie słońca spadek ekspresji genów kolagenów jest znacznie silniejszy, za to wzrasta ekspresja genów odpowiedzialnych za syntezę elastyny i proteoglikanów.

Obecność dużej ilości wody w skórze właściwej jest niezbędna dla zachowania własności mechanicznych włókien białkowych, zarówno kolagenowych jak i sprężystych.

Kolagen i elastyna, podobnie jak inne proteiny zachowują swoją strukturę przestrzenną jedynie w stanie uwodnionym – w sytuacji gdy pomiędzy tworzącymi je łańcuchami peptydowymi znajdują się cząsteczki wody. Zmniejszenie ilości wody w proteinach powoduje zmianę ich struktury i własności fizycznych. Zmiany te są początkowo odwracalne. Ponowne prawidłowe nawilżenie przywraca normalne rozmieszczenie i kształt łańcuchów peptydowych. Jednak dalsze, postępujące i powtarzające się odwadnianie może doprowadzić do trwałych uszkodzeń określanych jako denaturacja. Bogata w glikozoaminoglikany macierz skóry właściwej stanowi rezerwuar wody gwarantujący sprężystość i elastyczność protein fibrylarnych (kolagenu i elastyny).

Z wiekiem ich ilość ulega znacznemu zmniejszeniu – dotyczy to zarówno kwasu hialuronowego jak i cukrów tworzących proteoglikany. Efektem tego jest pogorszenie własności mechanicznych skóry, objawiające się powstawaniem zmarszczek.

Na proces wiotczenia skóry wpływ mają zarówno czynniki zewnętrzne jak i wewnętrzne.

Czynniki wewnętrzne:

• czynniki genetyczne,
• płeć,
• wiek,
• poziom estrogenów.

Czynniki zewnętrzne:

• promienie słoneczne,
• zmiany temperatury,
• wiatr,
• zanieczyszczenia powietrza,
• niektóre leki,
• palenie tytoniu,
• stres,
• nieprawidłowa pielęgnacja skóry.

Spowolnienie procesów utraty jędrności i elastyczności możemy uzyskać poprzez unikanie niesprzyjających czynników zewnętrznych, odpowiedniej, zbilansowanej diecie, ćwiczeniom, prawidłowemu programowi dbania o skórę – kosmetyki nawilżające, ochronne, regenerujące skórę, oraz uzupełniające ubytek naturalnych substancji występujących w skórze.

Medycyna wykorzystuje następujące metody w odniesieniu do skóry wiotkiej, starzejącej się:

• laserowe i nielaserowe źródła światła
• mikrodermabrazja
• mezoterapia
• peelingi chemicne
• radiofrekwencja
• jonoforeza
• krioterapia
• metody chirurgiczne