WYPADANIE WŁOSÓW, ŁYSIENIE

Ilość mieszków włosowych wynosi u człowieka około 5 mln, z tego około 100-150 tysięcy znajduje się na głowie.

Każdy włos podlega kolejno następującym po sobie fazom cyklu rozwojowego:

• • • • • anagen – okres wzrostu włosa – trwa 2- 7 lat
• • • • • katagen – okres zahamowania (przejściowy) wzrostu – trwa kilka miesięcy (2- 4 miesiące)
• telogen – okres wypadania – trwa kilka tygodni.

Wzrost poszczególnych włosów jest u ludzi niezsynchronizowany.

W ciągu całego życia każdy mieszek włosowy przechodzi 20- 30 razy cykl wzrostu włosa.

Cykl wzrostu włosa może zostać zahamowany, zaburzony przez bardzo wiele czynników w każdej fazie wzrostu.

Naturalnym jest wypadanie około 100 włosów telogenowych dziennie, widoczne w trakcie mycia, czesania , nie wpływa na gęstość włosów i nie powinien budzić niepokoju.

Większa utrata włosów jest zjawiskiem nieprawidłowym (patologicznym) i prowadzi do łysienia.

Wyróżniamy następujące typy kliniczne łysienia:

• łysienie bliznowaciejące- dochodzi do wyłysienia trwałego
• łysienie niebliznowaciejące- możliwy jest odrost włosów

Największą grupę chorób stanowią zmiany, w których mamy do czynienia z łysieniem niebliznowaciejącym. Do tej grupy zaliczamy łysienie:

• fizjologiczne,
• męskie androgenowe,
• androgenowe kobiet,
• łysienie plackowate.

Z uwagi na mechanizm łysienia wyróżniamy trzy rodzaje:

• łysienie telegenowe – przedwczesne zakończenie anagenu (fazy wzrostu włosa ), wzrost ilości telogenów, czyli przejście większej niż normalnie ilości włosów będących w fazie wzrostu do fazy wypadania
• łysienie anagenowe – uszkodzenie włosa anagenowego, czyli będącego w fazie wzrostu i wzrost ilości włosów dystroficznych
• łysienie mieszane – działają oba mechanizmy

Przykładem łysienia anagenowego jest łysienie po radio i chemioterapii, łysienie plackowate.

Łysienie telogenowe dotyczy między innymi łysienia androgenowego męskiego oraz androgenowego u kobiet.

Utrata włosów może być przejściowa lub trwała, obejmująca niewielką powierzchnię lub całą owłosioną skórę głowy.

Przejściowa utrata włosów jest często spotykana, ustępuje wraz z usunięciem przyczyny jej wywołującej. Jest reakcją organizmu na zmiany pór roku, dietę, stres, zmiany hormonalne.

Łysienie typu męskiego – androgenowe i bliznowaciejące utrzymuje się trwale.

Mechanizmy odpowiedzialne za przewlekłą utratę włosów zależą od typu łysienia.

Przyczyn wypadania włosów jest bardzo dużo i są one na ogół trudne do określenia, często nakładają się na siebie. Łysienie może być związane z:

• wrodzonymi chorobami włosów,
• wiekiem biologicznym,
• sposobem odżywiania,
• stresem,
• chorobami skóry głowy (łojotok, łupież),
• chorobami zakaźnymi, oraz chorobami przebiegającymi z gorączką,
• chorobami ogólnoustrojowymi,
• zaburzeniami hormonalnymi,
• chorobami układu krążenia,
• zatruciem metalami ciężkim,i
• sezonową utratą włosów (jesień, wiosna),
• łysieniem mechanicznym (nadmierne naciąganie włosów – gumki, skubanie włosów),
• promieniowaniem UV.

Masowe wypadanie włosów o nagłym początku niekiedy stanowi reakcję niepożądaną na stosowanie leków (chemioterapia, beta blokery, leki przeciwdrgawkowe, retinoidy) bądź środków chemicznych, takich jak farby, trwała ondulacja.

Łysienie fizjologiczne:

Do łysienia fizjologicznego dochodzi w następujących okresach życia człowieka:

• w okresie niemowlęcym- najczęściej zaczyna się w okolicy potylicznej, pod koniec pierwszego roku życia dochodzi do wymiany włosów
• w okresie pokwitania- przerzedzenie włosów w kątach czołowo- potylicznych
• u osób powyżej 60 roku życia

Najczęściej mamy do czynienia z łysieniem androgenowym:

Dotyczy ono nawet 80 % mężczyzn po 50 roku życia i około 1/3 kobiet po 40 roku życia.

Etiopatogeneza łysienia androgenowego jest złożona, decydującą rolę odgrywają czynniki genetyczne, wiek, poziom androgenów.

Pierwsze objawy wypadania włosów u mężczyzn można zauważyć już w wieku pomiędzy 20-30 lat.

Androgeny przyśpieszają cykl życiowy włosa. Prowadzi to do wyczerpania zdolności mieszka włosowego do produkcji nowych włosów. Włosy stają się coraz cieńsze, a w końcu wypadają trwale. Enzym 5-α reduktaza przekształca testosteron do formy aktywnej DTH (dihydrotestosteron ). DTH działając na receptory androgenowe mieszka włosowego pobudzają metabolizm komórkowy i indukują przemianę włosa z fazy wzrostu włosa (anagenu) do fazy wypadania (telogenu ). Faza anagenu ulega skróceniu, a faza telogenu wydłużeniu. Dochodzi do miniaturyzacji mieszka włosowego i produkcji niewykształconych włosów ostatecznych czyli włosów mieszkowych.

Łysienie przebiega według typowego wzorca. Najpierw utrata włosów z okolic skroniowych, następnie cofnięcie linii włosów z okolic czoła i w końcu utrata włosów na szczycie głowy.

U kobiet oprócz czynników genetycznych ważną rolę odgrywają hormonalne czynniki prowokujące takie jak detergenty, lakiery, farby do włosów, stres.

Wyróżniamy typ męski i rozlany łysienia. Często łysieniu towarzyszy łojotok.

Jest to proces wieloletni, przewlekły. U kobiet prowadzi jedynie do przerzedzenia włosów, przebiega z okresami bezobjawowymi, oraz okresami wypadania. U mężczyzn jest to proces ciągły, postępujący z wiekiem. Często prowadzi do zupełnego wyłysienia.

Łysienie przewlekłe żeńskie ma głównie związek z substancją P, oraz z naczyniowym śródbłonkowym czynnikiem wzrostu- VEGF.

Substancja P jest neuroprzekaźnikiem. Duże stężenie tej substancji stwierdza się w początkowej fazie wzrostu włosa i spadek stężenia pod koniec fazy.

VEGF – uczestniczy w regulacji wzrostu włosa, polepsza odżywienie i ukrwienie cebulek włosowych.

Łysienie spowodowane jest miniaturyzacją mieszka włosowego, wzrostem włosów w fazie telegenu (wypadania włosów) i skróceniem fazy anagenu (wzrostu włosów).

Jeżeli uwzględnimy mechanizm łysienia najczęściej mamy doczynienia z łysieniem telegenowym.

Łysienie plackowate:

W przebiegu łysienia plackowatego dochodzi do nagłej utraty włosów i pojawienia się okrągłych lub owalnych ognisk pozbawionych włosów. Skóra w miejscu wyłysienia nie jest zmieniona, obserwuje się tzw, włosy wykrzyknikowe na obwodzie ogniska wyłysienia.

Przyczyna choroby jest złożona i nie do końca poznana. Podkreśla się rolę czynnika dziedzicznego (występowanie rodzinne w 10- 20% przypadków) immunologicznego, autoimmunologicznego, proces apoptozy.

Podkreśla się również bardzo duże znaczenie stresu.

Wyróżniamy następujące postacie kliniczne łysienia plackowatego:

• łysienie plackowate zwykłe – występują pojedyncze ogniska kształtu owalnego lub okrągłego,
• łysienie całkowite – dochodzi do całkowitej utraty włosów w obrębie głowy,
• łysienie uogólnione – dochodzi do utraty owłosienia w obrębie głowy, brwi, rzęs, owłosienia łonowego.

Wyróżniamy również postać złośliwą łysienia plackowatego, w której dochodzi do łysienia uogólnionego, opornego na leczenie.

Leczenie specjalistyczne, trudne, długotrwałe, uzależnione od rodzaju schorzenia, o trudnym do przewidzenia rokowaniu.

Stosuje się leczenie ogólne i miejscowe.

W ustaleniu przyczyn wypadania włosów, oraz określenia typu łysienia wykorzystuje się następujące badania:

• wywiad,
• badania laboratoryjne krwi,
• trichogram,
• fototrichogram,
• badanie kamerą wideo,
• badanie gęstości włosów na ustaloną jednostkę powierzchni,
• mikroskopowe badanie łodygi włosa,
• badanie mykologiczne,
• badanie mikroelementów,
• biopsje, badanie histopatologiczne wycinka skóry,
• badanie dermatoskopowe.

Leczenie wypadania włosów:

Jeśli łysienie jest tylko objawem innych, poddających się leczeniu zaburzeń, niezbędne jest szybkie wdrożenie odpowiedniej terapii choroby zasadniczej, która często pozwala na zahamowanie utraty włosów.

W zależności od rodzaju schorzenia powinno być prowadzone przez odpowiedniego specjalistę np. endokrynologa.

Niezbędna jest prawidłowa pielęgnacja włosów polegająca na:

• częstym myciu włosów odpowiednim szamponem,
• masowanie skóry głowy,
• noszeniu wygodnej fryzury,
• ograniczenie do minimum zabiegów fryzjerskich,
• ograniczenie do minimum używania lakieru, wosku, żelu do układania włosów.

Celem leczenia łysienia androgenowego jest zahamowanie miniaturyzacji mieszka włosowego, zahamowanie wypadania i stymulacja włosów ostatecznych.

Medycyna estetyczna niezależnie od przyczyny wypadania włosów, oraz typu łysienia oferuje niezwykle skuteczną, niechirurgiczną terapię wspomagającą leczenie- mezoterapię owłosionej skóry głowy.

Mezoterapia owłosionej skóry głowy działa pobudzająco, zwiększa ukrwienie i odżywienie mieszków włosowych, co prowadzi do zatrzymania wypadania włosów, a także stwarza jak najkorzystniejsze warunki do ich odrostu.