PRZEBARWIENIA

Melanina obecna w skórze pełni naturalną ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym (UV) emitowanym przez słońce i promieniowaniem jonizującym. Pełni również rolę wymiennika jonowego w układzie odtruwającym skórę.

Melanocyty – najczęściej występują w naskórku, w mieszku włosowym, oku, wokół naczyń skóry, nerwów obwodowych.

Liczba melanocytów jest podobna u kobiet i mężczyzn, nie zależy od rasy. Zróżnicowanie etniczne koloru skóry zależy od rozmiaru i gęstości występowania melanocytów.

Wyróżniamy dwa typy melaniny:

• eumelanina ( nazywana „prawdziwą” melaniną)- jest czarna lub brązowa i obecna w skórze osób o ciemnej karnacji (chroni przed promieniami UV),
• feomelanina ( nazywana też „czerwoną” melaniną )- jest obecna w skórze osób o jasnej karnacji i rudych włosach (nie chroni przed promieniowaniem UV).

Proporcja tych dwóch typów melaniny określa naturalny kolor skóry i rodzaj opalenizny powstający w wyniku ekspozycji na słońce.

Melanina jest produkowana z tyrozyny przez melanocyty ( które znajdują się w najgłębszej warstwie naskórka ) i jest gromadzona w postaci ziarenek w pęcherzykach zwanych melanosomami. Pod wpływem jednego z bodźców czynnika wewnętrznego ( jak skłonności genetyczne, hormony ) lub czynnika zewnętrznego ( np. promienie UV ), melanosomy z melaniną pękają i pigment zostaje uwolniony do komórki. W wyniku procesu odnowy komórkowej, komórki z melaniną stopniowo wędrują na powierzchnię naskórka wypychane przez kolejne grupy nowo powstałych komórek. Gdy dotrą do zewnętrznej warstwy naskórka tzw. warstwy rogowej, obumierają i ulegają stałemu, stopniowemu i niewidocznemu dla oka procesowi złuszczania.

Jeden melanocyt utrzymuje połączenie z 36 keranocytami tworząc naskórkową jednostkę melanocytową .

Proces melanogenezy podlega regulacji przez czynniki genetyczne i hormonalne.

Może on zostać zmieniony pod wpływem różnych czynników.

Zaburzenia barwnikowe skóry mogą dotyczyć:

• kształtowania melanosomów w melanocytach
• wytwarzania melaniny w melanosomach
• penetracji melanosomów, melaniny do keratynocytów

Zaburzenia barwnikowe skóry mogą dotyczyć zaburzenia jakości i ilości melaniny – hypermelanosis i hypomelanosis.

Mogą być ograniczone i rozsiane, a w zależności od czasu wystąpienia: wrodzone i nabyte.

Przebarwienia na skórze dotykają ponad 90% osób rasy białej w wieku powyżej 50 lat. Dotyczy to wszystkich rodzajów skóry. Są to brązowawe plamy o różnej wielkości i nieregularnym kształcie, najczęściej zlokalizowane w okolicach ciała eksponowanych na słońce – na twarzy, dekolcie i na dłoniach.

Przebarwienia na skórze pojawiają się wtedy, kiedy mechanizmy pigmentacji są zaburzone, a dokładniej, kiedy następuje zwiększona produkcja melaniny.

Jeżeli melanina obecna jest w nadmiernych ilościach, nie jest już równo rozmieszczona na powierzchni skóry.

Gromadzi się tylko w niektórych miejscach, a to prowadzi do powstawania ciemniejszych plam – przebarwień.

W zależności od głębokości kumulacji melaniny dzielimy je na:

• naskórkowe,
• skórne,
• mieszane.

Przyczyny powstawania przebarwień nie zostały do końca wyjaśnione. Z całą pewnością mają one związek z procesem starzenia się skóry, oraz z ekspozycją na promieniowanie UV. Dodatkowymi czynnikami predysponującymi do przebarwień są:

• płeć żeńska
• miejscowe stany zapalne ( np. przebarwienia potrądzikowe)
• zaburzenia hormonalne
• ciąża (ostuda, melasma )
• menopauza
• zażywanie leków (hormonalne środki antykoncepcyjne, tetracykliny, barbiturany, sulfonamidy, fenotiazyny) lub preparatów ziołowych o właściwościach fotouczulających
• stosowanie perfum na odsłonięte obszary skóry
• niektóre choroby ogólnoustrojowe
• zaburzenia endokrynologiczne (np. choroby tarczycy, jajników)
• niektóre leki
• choroby ogólnoustrojowe ( np. porfirie, choroby wątroby )
• dieta

Do najczęściej spotykanych przebarwień zaliczamy:

• piegi – plamki wielkości 2- 5mm, złociste, ciemnobrązowe. Na ogół pojawiają się w dzieciństwie, ciemnieją pod wpływem promieniowania UV, stąd są mniej widoczne zimą.
• plamy soczewicowate– są większe od piegów, ciemniejsze i bardziej owalne. Występują na skórze od dzieciństwa w każdym miejscu na ciele. Nie są związane z nasłonecznieniem.
• plamy soczewicowate starcze– zmiany występują na odsłoniętych częściach ciała po przewlekłej ekspozycji słonecznej. Mają średnicę od kilku mm do kilku centymetrów. Brzeg ich jest często nieregularny, mają ciemnobrązowe zabarwienie. Nie mają tendencji do samoistnego ustępowania, nie ulegają wpływom nasłonecznienia.
• ostuda– przebarwienia zależne hormonalnie, stąd częste występowanie w ciąży, u osób przyjmujących doustną antykoncepcję, schorzeniach endokrynologicznych. Pojawiają się po ekspozycji na promieniowanie UV, występują wieloogniskowo.
• przebarwienia pozapalne– częściej dotyczą osób o ciemnej karnacji Obszar przebarwienia jest ograniczony do miejsc wcześniej zmienionych zapalnie lub uszkodzonych. Zmiany utrzymują się bardzo długo, czasami przez lata. Mogą wystąpić w przebiegu trądziku, łuszczycy, atopowego zapalnia skóry, liszaja i innych dermatoz.
• przebarwienia po odczynach fototoksycznych– wiążą się z przyjmowaniem leków i preparatów roślinnych o działaniu światłouczulającym.

Leczenie przebarwień:

Proces usuwania przebarwień jest trudny i długotrwały. Wymaga od pacjenta zdyscyplinowania i stosowania filtrów UV.

W leczeniu przebarwień do dyspozycji mamy wiele różnych metod – wyboru najbardziej skutecznej w danym wypadku dokonuje lekarz podczas konsultacji.

Najlepsze efekty uzyskujemy stosując terapię skojarzoną.

Leczenie kontynuuje się w domu przez stosowanie odpowiednich preparatów – kosmetyków wybielających.

Należy pamiętać o profilaktyce przebarwień:

• unikanie solariów
• unikanie słońca między godziną 11.00 a 16.00.
• ochrona skóry ubraniem oraz stosowanie filtrów przeciwsłonecznych o wysokim numerze fotoprotekcji
• stosowanie okularów przeciwsłonecznych
• dbanie o odpowiedni poziom nawodnienia organizmu
• stosowanie środka nawilżającego na partie ciała regularnie wystawiane na działanie słońca
• używanie produktów do oczyszczania i pielęgnacji odpowiednich do rodzaju skóry
• stosowanie zrównoważoną i urozmaiconej diety.
• unikanie palenia.