NADPOTLIWOŚĆ RĄK, PACH, STÓP

Fizjopatologia pocenia:

Wyróżniamy dwa typy gruczołów potowych ekrynowe i apokrynowe:

• • • • • gruczoły ekrynowe- znajdują się na całej powierzchni ciała, mają znaczenie termoregulujące. Unerwione są przez włókna sympatyczne typu cholinergicznego. Występują: na plecach, klatce piersiowej, brzuchu, skórze głowy, dłoniach, pachach, stopach i twarzy.
• gruczoły apokrynowe- nie mają funkcji termoregulującej, unerwione są przez włókna sympatyczne typu adrenergicznego. Prawie wyłącznie występują w okolicy pach, oraz okolicy okołoodbytniczej, brodawek, narządów płciowych. Ich funkcja nie jest dokładnie poznana . Odpowiedzialne są za wydzielanie feromonów.

Za prawidłowe, fizjologiczne wydzielanie potu uważa się ilość nie przekraczającą 0, 5 l potu dziennie.

Czynniki wpływające na wydzielanie potu:

• wiek
• płeć
• stres
• odżywianie
• pora dnia

Zwiększone wydzielanie potu wywołane jest przez następujące czynniki:

• ćwiczenia fizyczne
• ciepło lub zimno
• alkohol, kawa lub herbata, palenie tytoniu
• ostre przyprawy
• stres, lęk lub silne emocje

Hyperhydroza tym terminem medycznym określa się zaburzenie ilościowe wydzielania potu zlokalizowane, pod pachami, na stopach i dłoniach, czasami na skórze owłosionej głowy i na twarzy.

Jest to schorzenie chroniczne, pojawiające się głównie po okresie dojrzewania, znacznie utrudniająca normalne funkcjonowanie. Osoby z nadpotliwością wydzielają znacznie większą ilość potu niż jest potrzebna do utrzymania prawidłowej temperatury ciała.

Nie wiadomo, jakie są przyczyny nadmiernej potliwości, być może pewien wpływ na występowanie tego zaburzenia mają czynniki genetyczne.

Ocenia się, że nawet 1%- 3% populacji cierpi na jedną z odmian tego zaburzenia. Dolegliwości zwykle pojawiają się w drugiej lub w trzeciej dekadzie życia.

W Polsce nadpotliwość nie jest uznawana za chorobę.

Nadpotliwość jest związana z umiejscowioną lub uogólnioną nadczynnością gruczołów ekrynowych. Nie stwierdza się zmian w samych gruczołach. Zaburzenie aktywności gruczołów spowodowane jest prawdopodobnie na skutek nieprawidłowej czynności układu nerwowego autonomicznego.

Wyróżniamy trzy odmiany nadmiernego pocenia się:

• pocenie pierwotne (emocjonalne)
• pocenie wtórne (objawowe)
• nadmierne pocenie smakowe

Pocenie pierwotne – stanowi około 90 przypadków. Często występuje rodzinnie. Rozpoczyna się w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania. Dotyczy głównie pach, dłoni, stóp, w mniejszym stopniu twarzy i pachwin. Pojawia się pod wpływem silnych emocji. Objawy nasilają się latem . Może mieć charakter napadowy.

Pocenie wtórne (objawowe) – występuje w przebiegu innych chorób takich jak:

• choroby układu nerwowego (np. Choroba Parkinsona)
• zaburzenia endokrynologicznych (nadczynność tarczycy, choroby przysadki mózgowej)
• stany przebiegające ze wzmożonym wydzielaniem katecholamin
• gruźlica
• malaria
• zakażenia wirusem HIV
• menopauza
• otyłość
• niektóre nowotwory
• zaburzenia naczyniowe (np. Choroba Raynauda)
• przyjmowanie niektórych leków
• zatrucia środkami ochrony roślin

Nadmierne pocenie smakowe – pojawia się po spożyciu gorących potraw, używek. Nadmiernemu poceniu się, towarzyszy rumień. Dotyczy twarzy w okolicach nosa, czoła, policzków, wargi górnej. Może wystąpić w przebiegu cukrzycy. Występuje również jako powikłanie po zabiegach chirurgicznych w okolicy przyusznej.

Uwzględniając czynność gruczołów potowych wyróżniamy również:

• nadpotliwość ogniskową– obszar skóry objęty nadmiernym poceniem nie przekracza 100 cm²
• nadpotliwość uogólnioną– obszar skóry objęty nadmiernym poceniem przekracza 100 cm²

Leczenie nadmiernego pocenia się:

Jest bardzo trudne. Można je podzielić na leczenie miejscowe, ogólne , chirurgiczne, leczenie toksyną botulinową.

Leczenie miejscowe obejmuje:

• stosowanie zawiesin zawierających taninę, formalinę, kwas borny, kwas salicylowy, tlenek glinu
• antyperspiranty
• jonoforeza

Leczenie ogólne obejmuje stosowanie między innymi takich leków jak:

• leki antycholinergiczne
• leki uspakajające
• leki z grupy beta-blokerów

Leczenie chirurgiczne obejmuje:

• usuniecie gruczołów potowych
• sympatektomię
• wycięcie skóry
• laserowe usunięcie gruczołów potowych

Leczenie z wykorzystanie toksyny botulinowej:

Do leczenia nadmiernego pocenia się wykorzystywana jest toksyna typu A.

Toksyna nie działa przyczynowo, ale skutecznie usuwa objawy nadmiernego pocenia się, poprzez blokowanie unerwienia współczulnego gruczołów potowych.

Przed wykonaniem zabiegu wykonuje się test Minora który umożliwia zidentyfikowanie miejsc, w których wydzielanie potu jest największe.

Efekt, w postaci zablokowania wydzielania potu, jest widoczny w okresie 5-14 dni po podaniu leku.

Blokada zakończeń nerwowych pod wpływem toksyny botulinowej utrzymuje się przynajmniej kilkanaście tygodni.

Kolejna sesja leczenia może być przeprowadzona po wygaśnięciu rezultatu poprzedniej.